In het publieke domein staan projectmanagers voor steeds complexere opgaven. De maatschappelijke druk om duurzaam, betaalbaar en toekomstgericht te bouwen stijgt. Tegelijkertijd worden governance-eisen strenger, budgetten krapper en stakeholdervelden diffuser. Technologische innovaties bieden nieuwe kansen, maar vergroten ook de afhankelijkheden tussen disciplines. In die context wordt één vraag steeds urgenter: hoe houd je koers als alles beweegt?
In deze aflevering van Instituut voor Samenwerking – De Podcast gaan we in gesprek met Peter Blok, manager Projecten bij de Universiteit Utrecht. Jaarlijks realiseert hij met zijn team tientallen bouw- en renovatieprojecten, goed voor een investeringsniveau van 80 tot 90 miljoen euro. Van laboratoria tot kassencomplexen en onderwijsgebouwen – het is een portfolio waar duurzaamheid, continuïteit en samenwerking elkaar raken.
De opgave: toekomstvast bouwen met beperkte middelen
“Het geld staat onder druk,” zegt Blok nuchter. De universiteit kampt met verouderd vastgoed uit de jaren zestig en zeventig, terwijl nieuwbouw steeds minder vanzelfsprekend is. Renovatie, hergebruik en toekomstvast bouwen zijn de nieuwe norm. Maar juist daar wringt het: hoe maak je keuzes als niet alles kan?
Blok: “We moeten ons geld op de juiste plek uitgeven – niet alles maken, maar doen wat strikt noodzakelijk is.” Die beperking dwingt tot scherpte: prioriteren, durven schrappen en voortdurend afstemmen met bestuur, gebruikers en marktpartijen.
Les 1 – Het beste is de vijand van het goede
Een van Bloks vaste principes komt van zijn vader: “Het beste is de vijand van het goede.” In complexe projecten kan één goedbedoelde verbetering het evenwicht verstoren. “Een project is als een ecosysteem,” zegt hij. “Alles hangt met alles samen. Als je halverwege iets aanpast, weet je nooit precies wat je uit balans brengt.”
Het is een les die velen herkennen: perfectionisme als sluipmoordenaar van voortgang. Volgens Blok draait professioneel projectmanagement juist om het herkennen van het juiste moment om te stoppen met optimaliseren.
Les 2 – Een goed project begint bij een goede relatie
Nog fundamenteler is zijn tweede stelregel: “Een succesvol project begint bij een goede relatie.” Conflicten komen altijd, stelt hij, maar het gaat om de manier waarop je ermee omgaat.
“Escaleren is geen nederlaag, het is verstandig.”
Blok maakt het concreet: bij de start van een project spreekt hij expliciet met aannemers en projectleiders af hoe ze omgaan met spanningen. Hij belt of drinkt vooraf koffie met de mensen “aan de overkant”, zodat de eerste ontmoeting bij een conflict niet beladen is. Die bewuste investering in de relatie voorkomt dat problemen gaan rotten – iets wat hij in zijn loopbaan meer dan eens mis zag gaan.
Les 3 – Vertrouw op je intuïtie (en handel ernaar)
Een terugkerend thema is intuïtie. Blok noemt het zijn “piepstemmetje”: dat onderbuikgevoel dat iets niet klopt. “In 99% van de gevallen weet je in een split second of je moet ingrijpen. En als dat stemmetje blijft piepen – doe het dan.”
Die les kwam voort uit een situatie waarin hij te laat ingreep bij een conflict tussen een medewerker en een gebruiker. “Ik dacht: het waait wel over. Niet dus. Het kostte uiteindelijk veel meer energie.”
Les 4 – Vertrouwen boven controle
Zijn visie op toezicht is even helder als prikkelend: “Controle is goed, maar vertrouwen is beter.”
Volgens Blok is controle in essentie bedoeld als vier-ogenprincipe, niet als wantrouwen. “Als je controleert vanuit angst, verstoor je de autonomie van professionals. Dan leer je niets van fouten, je verstart alleen.”
Hij pleit voor een bestuurscultuur waarin verantwoording bottom-up plaatsvindt – vanuit vakmanschap en eigenaarschap – in plaats van top-down controle.
Les 5 – Visie als kompas
Halverwege het gesprek verandert de toon. Blok spreekt gepassioneerd over koers houden: “Wie geen visie heeft, is al blind.” Als zeiler illustreert hij het met een metafoor: wie te vaak op zijn kompas kijkt, gaat zigzaggend vooruit. Wie zich richt op een punt aan de horizon, vaart recht.
Dat principe past hij ook toe in zijn werk. Zijn voorbeeld is de Universiteit van Amsterdam, die decennialang consequent vasthield aan een vastgoedvisie. Ondanks tegenslagen, veranderende omstandigheden en kritiek bleven ze koersvast – en kwamen ze er.
Les 6 – Vermeng nooit proces en project
Een van zijn meest vurige stellingen: “Processen en projecten bijten elkaar.”
Een project kent een eindproduct; een proces niet. Als binnen een lopend project procesvragen ontstaan, moet je dat eerst oplossen of het project tijdelijk stoppen. “Zodra je een procesvraag – bijvoorbeeld over visie, gebruik of organisatie – in je project toelaat, gaat het zwabberen. En zwabberende projecten kosten geld.”
Les 7 – De 90/10-regel
Tot slot: de 90/10-regel. “Negentig procent van een project is standaard, tien procent is speciaal,” zegt Blok. “De kunst is die uitzonderingen klein te houden.”
Hij illustreert het met een klassiek voorbeeld: een laboratoriumgebouw dat volledig werd aangepast aan één speciaal apparaat – dat bij oplevering allang was vervangen. “Sindsdien weet ik: standaardiseren is geen beperking, maar een voorwaarde voor wendbaarheid.”
Reflectie – wat zegt dit over samenwerking in de sector?
Wat Blok laat zien, is dat samenwerking in complexe omgevingen niet draait om procedures, maar om houding. Zijn aanpak balanceert tussen zakelijkheid en menselijkheid. Projectmanagement wordt zo een oefening in nuchterheid, timing en relationeel vakmanschap.
In een tijd waarin publieke projecten onder een vergrootglas liggen, is zijn boodschap verfrissend: wees koersvast, maar blijf menselijk.
Luister naar de volledige Aflevering
Luister naar de volledige podcastaflevering via je je favoriete podcaststreamingsdienst o.a. Spotify, Apple Podcast, Podimo, Youtube of via onze website – zie de link hieronder (evt. via externe link).
Link naar podcastafleveringen >>
Boek Gratis Een Expert Opinion Sessie en bespreek uw projectvragen
Instituut voor Samenwerking speelt een actieve rol in het ondersteunen en faciliteren van projectpartners uit verschillende sectoren rondom de bovengenoemde vraagstukken. Met Expert Opinions bieden we projectexperts een vraagbaak waar ze 1-op-1 in gesprek kunnen gaan met andere projectexperts uit onze community. Dit stelt hen in staat snel antwoorden en inzichten te krijgen op allerhande vragen over samenwerking. Onze community bestaat uit een diverse groep professionals met uitgebreide ervaring en expertise op terreinen als: marktconsultatie en participatie, teamsamenstelling, de goede projectstart, contracteren (op partnerschap), conflicthantering, projectmonitoring incl. bijsturing/evaluatie.
Door gebruik te maken van Expert Opinion kunnen projectexperts hun voordeel halen uit deze rijke bron van kennis en inzichten, waardoor ze hun projecten effectiever kunnen ontwerpen, realiseren en exploiteren.
Wil je gebruikmaken van onze vraagbaak Expert Opinion en direct in contact komen met experts uit onze community? Neem voor meer informatie contact op via secretariaat@samenwerk.ing of klik op deze link voor informatieaanvraag >>