Verduurzaming gemeentelijk vastgoed: Aan ambities geen gebrek maar het is nu zaak de vertaalslag te maken naar de praktijk

Nederlandse gemeenten werken hard om in 2030 energieneutraal te zijn. Een groot gedeelte van de energie gaat om in de gebouwde omgeving en daar zijn grote slagen te maken. Het is een uitdagende opgave, gezien de totale omvang en de diversiteit aan gebruiksfuncties. Een opgave die zowel vraagt om gedegen en bewezen (voorbeeld)-aanpakken als om innovatie, om daarmee de verduurzaming in adequate snelheid uit te kunnen voeren. Hoe werken gemeenten en marktpartijen hierin samen, wat zijn de grote aandachtspunten en van welke voorbeelden kunnen we leren? We spraken met Lester Agten, Senior Manager van Brink Management & Advies over deze onderwerpen.

In hoeverre heeft het klimaatakkoord al bijgedragen aan verduurzaming van vastgoed bij gemeenten?

"Gemeenten zijn zich steeds meer bewust van de enorme verduurzamingsopgave waar we voor staan. Het eigen vastgoed speelt hierin een belangrijke rol. Er lopen inmiddels verschillende initiatieven zoals routekaarten om de duurzaamheidsambities te realiseren. De Informatieplicht Energiebesparing die in juli 2019 in werking treedt, geeft een extra duwtje in de rug. Gemeenten moeten namelijk melden welke erkende energiebesparende maatregelen worden genomen. De ambities en initiatieven zijn er dus, alleen is het nu zaak de vertaalslag te maken naar de praktijk."

Welke taken en verantwoordelijkheden liggen bij gemeenten als het gaat om verduurzaming van hun vastgoed?

"Gemeenten hebben naast een voorbeeldfunctie ook een faciliterende rol. We zien echter wel dat de aanpak van verduurzaming verschilt per gemeente. Bij kleinere gemeenten zien we regelmatig dat het vastgoed is verdeeld onder verschillende beleidsafdelingen zoals cultuur, sport en het sociaal domein. Hiermee is het eigenaarschap breed verspreid binnen de gemeente. Bij andere gemeenten is er doorgaans een afdeling vastgoed waar vanuit verduurzaming wordt georganiseerd. Dit, samen met Wet- en regelgeving zoals activiteitenbesluit en de Informatieplicht helpen om processen te versnellen”.

Kunt u een aansprekend voorbeeld noemen waar andere gemeenten van kunnen leren?

"Een ontwikkeling die steeds meer navolging krijgt is het op strategisch niveau opstellen van een routekaart of masterplan waarin naast het bepalen van de duurzaamheidsambities ook toegewerkt wordt naar een concreet uitvoeringsplan. Bij meerdere gemeenten zien we deze ontwikkeling. Om daarin te faciliteren worden tools ontwikkeld, waaronder een dashboard om op zowel portefeuille- en objectniveau inzicht te krijgen. Hiermee kunnen gefundeerde keuzes gemaakt worden hoe hoog men de ambities wil leggen afgezet tegen de benodigde (meer)kosten. Bijvoorbeeld voor de gemeente Haarlem en het Rijksvastgoedbedrijf is door Brink Management & Advies zo’n dashboard ontwikkeld.

Welke rol speelt publiek private samenwerking in het realiseren van gemeentelijke verduurzamingsopgaven?

"Publiek private samenwerking speelt hierin een belangrijke rol. Zo zien we bijvoorbeeld dat de gemeente Eindhoven enkele jaren geleden marktpartijen heeft uitgedaagd om met slimme oplossingen te komen voor het verduurzamen van 7 gemeentelijke gebouwen. Het budget is bepaald door de huisvestingslasten en dus ook de energielasten. Het gevolg is dat verduurzamingsmaatregelen leiden tot lagere energielasten en meer budget voor andere duurzame investeringen. Innovaties spelen hierbij een belangrijke rol. Deze aanpak is opschaalbaar voor veel gemeenten. Belangrijke kenmerken van deze vergaande samenwerking met de markt zijn; focus niet op laagste prijs maar op kwaliteit en innovatie en zet in op echte partnerschap met marktpartijen die weten wat je wilt en in staat zijn waarde toe te voegen aan de opgave”.

Tot slot, heeft u nog een aantal tips voor gemeenten?

- Zorg dat u goed inzicht heeft in uw eigen vastgoed - Creëer intern draagvlak bij de afdelingen vastgoed, duurzaamheid en financiën om snelheid te maken - Zorg dat u uw ambities scherp krijgt en kies vanuit daar de juiste aanpak - Leer van andere gemeenten die hiermee bezig zijn - Focus niet op de techniek maar vooral op de organisatiekant - Heb vertrouwen in de kennis en kunde van de markt

Werkatelier Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed

In samenwerking met de Gemeente Haarlem en Brink Management & Advies organiseert PPS Netwerk Nederland (16 mei 2019, DeDAKKAS in Haarlem) het Werkatelier: Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed. Hierin doorlopen wij een stappenplan dat het proces en de strategische keuzes en afwegingen inzichtelijk maakt: van ambitie t/m daadwerkelijke besparing in het gebruik. Verschillende praktijkcases waaronder die van gemeente Haarlem, Gemeente Zeist en Gemeente Eindhoven staan hierin centraal. Gastspreker is Jur Botter, wethouder Vastgoed, gemeente Haarlem. Klik hier voor het programma. Let op, er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar!