Building with Nature Congres: "natuur- en klimaatopgave kan niet gerealiseerd worden zonder nauwe en integrale samenwerking"

Op donderdag 25 mei 2019 organiseerde PPS Nederland in samenwerking met Ecoshape en het Hoogwaterbeschermingsprogramma het Building with Nature congres in Den Haag. Ruim 150 specialisten, verantwoordelijk voor de (her)inrichting van de omgeving, natuurgebieden, bouw en infra en de financiering daarvan kwamen samen om en kennis en handvatten met elkaar uit te wisselen over hoe Building with Nature werkt in de praktijk. Centraal stond de vraag: ‘hoe kom je tot robuste businessmodellen gebaseerd op groenblauwe oplossingen voor een beter klimaat en economie?’  

[Klik hier om het programma te zien].

De dag werd geopend door dagvoorzitter Harry Sterk en met een panel bestaande uit Wendy Olivier (Ministerie van Economische Zaken), Fokko van der Groot (EcoShape), Bas Roels (Wereld Natuur Fonds),  Wim Lammers (Staatsbosbeheer), Amrit Cado (Deltares) en Henk van ’t Land (Voormalige Dijkgraaf Marconi). De experts ginegn met de zaal in dialoog over de trends, kansen en uitdagingen rondom Building with Nature. Immers, men is het met elkaar eens dat “werken met natuur meer mainstream moet worden”, er is reeds veel kennis aanwezig bij betrokken partijen, maar oplossingen veelal niet worden doorgevoerd door allerhand sociale aspecten.

Verslag van het plenaire programma

Integraal samenwerken

Integraal benaderen klinkt makkelijk maar is dat niet. Wie is in charge van het project, hoe verloopt besluitvorming, wie is verantwoordelijk, hoe worden lasten en lusten verdeeld? Waar liggen de kansen en hoe kunnen partijen uit de silo’s komen en gezamenlijk uitdagingen het hoofd bieden?

Anita Willig-Kos (projectmanager Prins Hendrik zanddijk Texel (HWBP- HHNK) ging hier verder op in aan de hand van twee projecten uit het hoogwaterbeschermingsprogramma: De Hondsbossche Zeewering bij Petten en de Prins Hendrik Zanddijk op Texel. In beide gevallen is gebruik gemaakt van zand voor het versterken van de dijk en het creëren van nieuwe natuur. De belangrijkste ‘lesson  learned’ is dat de opgave niet gerealiseerd had kunnen worden zonder de nauwe samenwerking tussen verschillende partijen: o.a. de Provincie, gemeente Texel, het Waddenfonds, Landsadvocaat en natuurorganisaties. Daniel Goedbloed (programmamanger Amsterdam Rainproof) is betrokken bij de opgave om Amsterdam in 2050 “rainproof” te hebben: water vasthouden in plaats van dat het in het riool in verdwijnt. Hiervoor moet de stad groener worden. Wederom speelt de samenwerken tussen partijen (o.a. tuincentra, verzekeraars, woningbouwcorporaties en gemeenten) een cruciale rol in de realisatie van de opgave.

Nieuwe business modellen

Building with Nature heeft een impact op business modellen. Er komen meer/ andere stakeholders bij en kosten en opbrengsten worden anders. Hoe maak je een eerlijke verdeling: niet alleen bij aanleg maar ook bij exploitatie?

Betrokkenheid en commitment van partijen kan alleen bereikt worden mits men vanuit de deelbelamgen een rendabel business kan zien. Fred Haarman (senior projectmanager Eems Dollard) ging in op dit thema. Om de opgave in het project Eems Dollard te realiseren moest er een miljoen slib uit de Eems Dollard worden onttrokken terwijl er een rendabele keten werd gecreërd. Om dit te realiseren zijn in pilotstudies verschillende functies voor het slib ontwkkeled (o.a. de klei rijpen voor dijkversterking, het persen van bouwelementen en het slib gebruiken voor zandgrondverbetering), succesvolle pilots werden opgeschaald. Vooruitkijken en toch adaptief blijven handelen zijn hierin de sleutel tot succes: een oplossing kan in een pilot uit een onverwacht hoek komen, daar oog voor blijven hebben maakt het verschil. Met de juiste framing van de resultaten kun je met elkaar sterke business modellen ontwikkelen die alle belangen integeert.

Project in praktijk

Hoe ziet een Building with Nature project er in de praktijk uit? Waarin verschilt de projectaanpak rond de bouw, het beheer en onderhoud met ‘traditionele projecten’? Over kansen en valkuilen en andere realiteiten vanuit het project Marconi van de Gemeente Delfzijl.

Anita Willig-Kos

Delfzijl heeft te kampen met zeespiegelstijging en bodemdaling dit heeft geleid tot de urgentie voor het ontwikkelen van maatregelen voor kustbescherming. Hiervoor diende de integrale visie waar er met name stil werd gestaan bij de economische en ecologische haalbaarheid van de opgave. In samenwerking met Ecoshape heeft gemeente Delfzijl een plan ontworpen voor het aanleggen van nieuwe kwelders voor de kust. Sven-Erik Zandvoort ging in op kansen en uitdagingen waarmee partijen werden geconfronteerd in de projectrealisatie fase. “Met een gemotiveerd, hecht team hebben we veel kunnen realiseren”. Zijn boodschap was dan ook dat je vooral in je project moet geloven en ervoor moet zorgen dat alle stakeholders erin gaan geloven door hun deelbelangen mee te nemen in de business case.

Dynamiek en bijsturing in projecten

Bij projecten hebben we ’de zekerheid van onzekerheid’: gedurende het project verandert er van alles: de omgeving, teams, inzichten. Hoe managen we dit adequaat? Aan de hand van het project Marconi Delfzij en Schalkwijk Midden in Haarlem deelden de experts hun ervaringen over hoe zij stakeholders enthousiasmeren en betrokken houden.

Leontine van den Breggen, werkzaam voor gemeente Haarlem, vertelde over de vergroening van het leegstaand kantorengebied Schalkwijk Midden in Haarlem. Ze gaf inzicht in de wijze waarop ze grondbezitters betrokken bij het proces en samen een kansenkaart kwamen. Dit ‘denken in kansen’ is volgens haar erg succesvol, want het maakte veel mensen enthousiast. Uiteindelijk is er een ontwerp gekomen genaamd “auto’s eruit, bomen erin” en is er een project gerealiseerd waarbij particulieren grond hebben terugverkocht aan de gemeente om een natuurnetwerk te creëren. Vervolgens ging Arjen Bosch op de bovengenoemde vragen aan de hand van het Marconiproject. Hij keek met name naar de bestuurlijke elemeneten in de realisatie van de opgave, zijn conclusie was: “los problemen vooraf op zodat je de adviescommissie alleen met cruciale uitdagingen hoeft te belasten”.

Praktijkmiddag

Aansluitend aan het plenaire programma kwamen diverse projectteams aan woord. Tijdens mini-masterclasses en werksessies lieten zij zien hoe Building with Nature concepten bijdragen aan de realisatie van klimaatbestendige en economisch sterke steden. Thema’s en projecten die aan bod kwamen zijn onder andere: Governance in Building with Nature, Smart Rivers, Integraal Riviermanagement, Integraal Samenwerken, De kracht van het Voorland, Building with Nature in de Stad, Groenblauwe oplossingen voor klimaatadaptatie, Uitvoeringsagenda Rijke Groenblauwe Leefomgeving en De Groenzoom tussen Pijnacker-Nootdorp en Lansingerland. Meer informatie en een compleet overzicht van de werksessies.

Meer informatie

Deelnemers aan de bijeenkomst ontvingen een kopie van alle presentaties. Heeft u interesse in of vragen met betrekking tot dit onderwerp en/of de bijeenkomst? Neemt u gerust contact met ons op. Tevens nodigen wij u graag uit zich aan te melden voor de volgende bijeenkomsten die over dit onderwerp worden georganiseerd. Meer informatie vindt u in de activiteitenagenda op PPSNetwerk.nl of stuur een e-mailbericht naar bwn@ppsnetwerk.nl

 *Samenvatting mede totstandgekomen met dank aan Louise Franssen en Liza van Doorn